1. Τι σημαίνει COVID-19 και τι SARS-CoV-2;
SARS-CoV-2 είναι το επίσημο όνομα του νέου κορωνοϊού, ενώ COVID-19 ονομάζεται η νόσος την οποία προκαλεί ο ιός αυτός.

2. Σε ποιους πρέπει να γίνονται εξετάσεις;
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, οι εξετάσεις για τη νόσο COVID-19 πρέπει να γίνονται κατά προτεραιότητα σε ασθενείς με πυρετό και βήχα ή δύσπνοια και οι οποίοι ανήκουν σε μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) Νοσηλεύονται.
β) Φιλοξενούνται σε μονάδες ηλικιωμένων.
γ) Είναι μέλη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
δ) Είναι άτομα ηλικίας > 70 ετών.
ε) Είναι άτομα με σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως χρόνια πνευμονοπάθεια, χρόνιο καρδιαγγειακό νόσημα, σακχαρώδης διαβήτης, σοβαρή ανοσοκαταστολή.

3. Πού χρησιμεύουν οι εξετάσεις για τον SARS-CoV-2;
• Στην ειδική ανίχνευση του ιού αυτού με σκοπό την έναρξη, τροποποίηση ή τερματισμό της θεραπείας / νοσηλείας.
• Στην απομόνωση των ατόμων που βρέθηκαν θετικά στον SARS-CoV-2 (στη φάση της πανδημίας στη χώρα μας ήδη υπάρχει απαγόρευση γενικής κυκλοφορίας).
• Σε μελέτες της συχνότητας της νόσου στον πληθυσμό.

4. Ποιες εξετάσεις διαθέτουμε για τη διάγνωση του ιού;
• Ανίχνευση και ταυτοποίηση του ίδιου του ιού με μοριακή μέθοδο. (PCR Analyzer Covid-19)
• Ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων έναντι του ιού με κλασική ορολογική μέθοδο. (Rapid Test Covid-19)
• Ταχέα διαγνωστικά τεστ, τα οποία μπορούν να ανιχνεύσουν τον ιό. (Rapid Test Covid-19)

5. Τι είναι και πώς γίνεται η μοριακή μέθοδος;
Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η μοριακή αποτελεί την πιο έγκυρη μέθοδο για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού και είναι ευρέως γνωστή ως PCR (πι-σι-αρ) πραγματικού χρόνου. Για την εξέταση γίνεται λήψη υγρού από τη μύτη ή τον φάρυγγα με στειλεό που μοιάζει με μακριά μπατονέτα. Το δείγμα μπαίνει σε κατάλληλο φιαλίδιο και στέλνεται στο εργαστήριο, όπου ελέγχεται για την παρουσία του ιού μέσω της ανίχνευσης του γενετικού υλικού (RNA) του ιού. Αυτό γίνεται με τη μέθοδο PCR πραγματικού χρόνου, στην οποία το γενετικό υλικό του ιού πολλαπλασιάζεται (όπως αντιστοίχως γίνεται όταν κάνουμε πολλές φωτοτυπίες) και έτσι μπορεί να ανιχνευθεί στα ειδικά μηχανήματα. (PCR Analyzer Covid-19)

6. Πόσο χρόνο χρειάζεται για να ολοκληρωθεί η εξέταση και γιατί πολλές φορές το αποτέλεσμα αργεί;
Από τη στιγμή που σε ένα δείγμα ξεκινά η διαδικασία της εξέτασης, απαιτούνται περίπου 3 ώρες για την ολοκλήρωσή της. Όταν όμως το εργαστήριο δέχεται μεγάλο αριθμό δειγμάτων, τότε απαιτείται αρκετός χρόνος αφενός για την καταγραφή των ασθενών και αφετέρου για τη διεκπεραίωση των εξετάσεων που πρέπει να γίνεται καθ’ ομάδες ορισμένου αριθμού δειγμάτων. Σημαντική καθυστέρηση επίσης παρατηρείται μερικές φορές στην παραλαβή των δειγμάτων από τα νοσοκομεία, ιδίως από όσα είναι εκτός Αθηνών.

7. Πόσο αξιόπιστη είναι η μοριακή μέθοδος;
Είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος που διαθέτουμε σήμερα για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού. Όμως, η μοριακή εξέταση, όπως και κάθε εξέταση, έχει αδυναμίες. Για παράδειγμα, η μοριακή μέθοδος μπορεί να είναι αρνητική σε άτομα χωρίς εμφανή συμπτώματα, που έχουν ωστόσο μολυνθεί από τον ιό και ενδεχομένως να αναπτύξουν τη νόσο ύστερα από κάποιες μέρες. Επιπλέον, οι μοριακές εξετάσεις μάς δείχνουν αν κάποιος έχει τον ιό τώρα, αλλά δεν μπορούν να μας δείξουν αν κάποιος νόσησε στο παρελθόν. Αν, για παράδειγμα, κάποιος είχε βήχα και πυρετό από τον κορωνοϊό πριν από δύο εβδομάδες, μπορεί η μοριακή εξέτασή του να είναι αρνητική.

8. Συναντήθηκα με ένα φίλο προ 4 ημερών, ο οποίος βρέθηκε θετικός στον κορωνοϊό την επόμενη ημέρα. Δεν έχω κανένα σύμπτωμα, αλλά έκανα σήμερα τη μοριακή εξέταση και βρέθηκα αρνητικός. Μπορώ να ησυχάσω;
Όχι. Σε άτομα χωρίς συμπτώματα και ιδιαίτερα τις πρώτες ημέρες έπειτα από επαφή με κρούσμα, η μοριακή εξέταση μπορεί να είναι αρνητική, ενδέχεται όμως τα άτομα αυτά να νοσήσουν αργότερα.

9. Τι είναι οι ορολογικές εξετάσεις; Τι είναι τα IgM και τι τα IgG αντισώματα που ανιχνεύουμε στις ορολογικές εξετάσεις;
Με τις εξετάσεις αυτές ελέγχουμε εάν υπάρχουν αντισώματα έναντι του νέου κορωνοϊού στο αίμα ενός ατόμου και σπανιότερα σε άλλα δείγματα, όπως το σάλιο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι ορολογικές εξετάσεις θεωρούνται βοηθητικές και όχι κύριες εξετάσεις για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού. Τα κυριότερα αντισώματα που παράγει ο ανθρώπινος οργανισμός έναντι των μικροβίων είναι δύο ειδών: τα IgG (άι-τζι-τζι) και τα IgM (άι-τζι-εμ). Tα IgM αντισώματα παράγονται τις πρώτες ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων και συνήθως παραμένουν στον οργανισμό για 1-2 μήνες. Τα IgG αντισώματα εμφανίζονται στο αίμα λίγο αργότερα από τα IgM και συνήθως παραμένουν στον οργανισμό για αρκετά χρόνια. (Rapid Test Covid-19)

10. Αν έχω περάσει λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό και βρεθώ θετικός για αντισώματα, σημαίνει ότι έχω ανοσία και δεν κινδυνεύω να ξαναπροσβληθώ από τον ιό;
Ναι, από ό,τι γνωρίζουμε η λοίμωξη από τον κορωνοϊό αφήνει ανοσία, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Δεν γνωρίζουμε, όμως, για πόσο χρόνο διατηρείται η ανοσία.

11. Μπορούμε με τις ορολογικές εξετάσεις να διαπιστώσουμε αν ένα άτομο που εκδηλώνει τώρα βήχα και πυρετό έχει προσβληθεί από τον νέο κορωνοϊό;
H παρουσία θετικών IgM αντισωμάτων χωρίς την παρουσία IgG αντισωμάτων τις πρώτες ημέρες από την έναρξη πυρετού και βήχα μπορεί να σημαίνει ότι τα συμπτώματα οφείλονται στον νέο ιό. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή διασποράς του ιού. Εάν το τεστ γίνει τις πρώτες 5 ημέρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, μπορεί να είναι αρνητικό, διότι ο οργανισμός δεν έχει προλάβει να παραγάγει αντισώματα.

12. Δεν είχα τους τελευταίους μήνες ποτέ βήχα και πυρετό. Μπορώ με τις ορολογικές εξετάσεις να δω αν έχω περάσει ασυμπτωματικά λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό;
Αν δεν έχετε εκδηλώσει τους τελευταίους μήνες συμπτώματα και είστε θετικός στα αντισώματα, τότε είναι πιθανόν να έχετε έρθει σε επαφή με άτομο που είχε τον ιό χωρίς να το έχετε καταλάβει. (Rapid Test Covid-19)

13. Τι σημαίνει αν τα αντισώματά μου είναι αρνητικά;
Ότι δεν έχετε αντισώματα έναντι του ιού και, επομένως, δεν έχετε έρθει σε επαφή με τον ιό. Προσοχή όμως, σε μερικές περιπτώσεις η αρνητική εξέταση δεν αποκλείει τη μόλυνση του ατόμου από τον νέο κορωνοϊό (ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα), δηλαδή ενώ υπάρχει η νόσος, το τεστ αντισωμάτων να είναι αρνητικό.

14. Σε πόση ώρα παίρνω τα αποτελέσματά μου από το εργαστήριο για τις ορολογικές εξετάσεις;
Οι κλασικές αξιόπιστες ορολογικές εξετάσεις εκτελούνται σε ομάδες δειγμάτων και απαιτούν 1-2 ώρες για την πραγματοποίησή τους. Το πότε, όμως, θα πάρετε το αποτέλεσμα εξαρτάται και από το πόσο συχνά το εργαστήριο εκτελεί την εξέταση.

15. Πού αλλού είναι χρήσιμες οι ορολογικές εξετάσεις;
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τον έλεγχο του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Οι ιατροί και οι νοσηλευτές που έχουν αντισώματα θεωρούνται ότι έχουν ανοσία έναντι του κορωνοϊού και επομένως θα μπορούν να εξετάζουν και να νοσηλεύουν ασθενείς με COVID-19 χωρίς κίνδυνο για τους ίδιους ή για άλλους ασθενείς.

Ιδιαίτερα χρήσιμες είναι οι ορολογικές εξετάσεις σε οροεπιδημιολογικές μελέτες, στις οποίες το αίμα μεγάλου αριθμού ατόμων του πληθυσμού εξετάζεται για παρουσία αντισωμάτων έναντι του νέου κορωνοϊού. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να εκτιμήσουμε χονδρικά το ποσοστό των ατόμων στην Ελλάδα που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό. Η πληροφορία αυτή είναι σημαντική για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της επιδημίας από τις υγειονομικές αρχές της χώρας μας.

16. Υπάρχουν γρήγορα τεστ για ανίχνευση αντισωμάτων;
Βεβαίως, αλλά και γι’ αυτά υπάρχουν ειδικές ερωτήσεις παρακάτω. (Rapid Test Covid-19)

17. Τι είναι και πόση ώρα χρειάζονται τα γρήγορα τεστ;
Είναι τεστ που δίνουν αποτέλεσμα γρήγορα και μπορούν να πραγματοποιηθούν σε κάθε άτομο ξεχωριστά, χωρίς ειδικό εξοπλισμό και χωρίς την ανάγκη ομαδοποίησης των δειγμάτων. Μπορούν να πραγματοποιηθούν για κάθε ασθενή σε μικρό χρονικό διάστημα, π.χ. από 5 μέχρι 30 λεπτά της ώρας. Τα γρήγορα τεστ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγάλο αριθμό δειγμάτων.

18. Πόσων ειδών γρήγορα τεστ διαθέτουμε;
Μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 3 μεγάλες κατηγορίες:

Γρήγορα μοριακά τεστ: Θεωρούνται τα πιο αξιόπιστα από τα γρήγορα τεστ. Βασίζονται σε μοριακή μέθοδο, που διαφέρει όμως από τις κλασικές μοριακές που προαναφέρθηκαν. Γίνονται σε δείγματα που λαμβάνονται από τη μύτη και το αποτέλεσμα βγαίνει μέσα σε 15 λεπτά. Το μειονέκτημά τους είναι ότι με αυτά μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο περιορισμένος αριθμός δειγμάτων κάθε μέρα. Επιπλέον, δεν είναι ακόμη γνωστός ο χρόνος διάθεσής τους στην Ελλάδα. (PCR Analyzer Covid-19)

Γρήγορα τεστ ανίχνευσης αντιγόνου: Με αυτά ανιχνεύονται μόρια στην επιφάνεια του ιού. Γίνονται σε δείγματα κυρίως από τη μύτη και μοιάζουν με τα κατ’ οίκον τεστ εγκυμοσύνης. (Rapid Test Covid-19)

Γρήγορα ορολογικά τεστ: Τα τεστ αυτά ανιχνεύουν αντισώματα στο αίμα ή τον ορό του αίματος ασθενών, όπως και τα κλασικά ορολογικά που προαναφέρθηκαν. Μοιάζουν και αυτά με τα κατ’ οίκον τεστ εγκυμοσύνης, γίνονται για κάθε άτομο ξεχωριστά και απαιτούν 5-10 λεπτά για να βγει το αποτέλεσμα. Κάποια εξ αυτών διαχωρίζουν και τα δύο είδη αντισωμάτων, δηλαδή τα IgG και τα IgM, ενώ κάποια άλλα όχι. (Rapid Test Covid-19)

19. Έχω μπερδευτεί με όλα αυτά τα τεστ. Τι τεστ πρέπει να κάνω για να διαγνώσω αν ο βήχας και ο πυρετός που έχω οφείλονται στον κορωνοϊό; Ένα γρήγορο τεστ θα με βοηθούσε;
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η πιο αξιόπιστη μέθοδος είναι η μοριακή μέθοδος και αυτή πρέπει να κάνετε για τη διάγνωση και για να σας συμβουλεύσει κατάλληλα ο γιατρός σας. Μπορεί να βοηθήσει και η γρήγορη μοριακή μέθοδος, η οποία όμως δεν κυκλοφορεί ακόμη στην Ελλάδα.

Τα κλασικά ορολογικά τεστ μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση αν το αίμα ληφθεί 4-5 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων.

20. Και αν θέλω απλώς να δω αν έχω «περάσει» κορωνοϊό;
Στην περίπτωση αυτή μπορείτε να κάνετε εξέταση με κλασικό ορολογικό τεστ, αλλά εάν αυτό δεν είναι διαθέσιμο, μπορείτε εναλλακτικά να εξεταστείτε με ένα γρήγορο ορολογικό τεστ. (Rapid Test Covid-19)

21. Χρειάζεται άδεια πριν κυκλοφορήσει ένα τεστ για διαγνωστική χρήση;
Ναι, απαιτείται άδεια για την κυκλοφορία ενός τεστ για διαγνωστική χρήση. Στην Ευρώπη πρέπει να έχει τη σήμανση CE-IVD (MHRA) και στις ΗΠΑ να έχει έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων της χώρας αυτής. (FDA) Πρέπει να σημειώσουμε ότι, λόγω του προβλήματος της πανδημίας, οι άδειες για διαγνωστικά τεστ για τον νέο κορωνοϊό δίνονται με γρήγορες, συνοπτικές διαδικασίες.

22. Πού μπορώ να κάνω εξετάσεις για τον νέο κορωνοϊό εάν έχω συμπτώματα;
Στα εργαστήρια αναφοράς και σε όσα εργαστήρια δημοσίων νοσοκομείων πραγματοποιούν την ειδική εξέταση για τον νέο κορωνοϊό. Στην περίπτωση αυτή ο γιατρός σας θα πρέπει να ζητήσει την έγκριση του ΕΟΔΥ και να σας παραπέμψει με το ειδικό παραπεμπτικό σημείωμα σε δημόσιο νοσοκομείο αναφοράς για λήψη δείγματός σας για μοριακό τεστ.

Σε ορισμένες ιδιωτικές κλινικές και ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια / κέντρα που παρέχουν εξετάσεις για κορωνοϊό. Στην περίπτωση αυτή δεν χρειάζεται επικοινωνία με τον ΕΟΔΥ.

23. Πώς πρέπει να συμπεριφερθώ όταν πάω για να μου πάρουν δείγμα για εξέταση ενώ έχω συμπτώματα;
Απαραιτήτως πρέπει να φοράτε χειρουργική μάσκα και να ενημερώσετε άμεσα το προσωπικό ότι ενδέχεται τα συμπτώματά σας να οφείλονται στον νέο κορωνοϊό SARS-CoV-2.